Świat nieustannie się zmienia. Na rynku cały czas pojawiają się nowe rozwiązania, które ułatwiają codzienne funkcjonowanie i dotyczy to w zasadzie każdej dziedziny życia. Także i w budownictwie stosowane są coraz to nowe technologie. Dzięki nim buduje się szybciej, lepiej i bardziej wydajne. Przykładem jest budownictwo pasywne. Cieszy się ono coraz większym zainteresowaniem ze strony inwestorów. Powodów jest co najmniej kilka. Co zatem warto na ten temat wiedzieć?

Czym jest dom pasywny?

Dom pasywny to obiekt, w którym za sprawą odpowiednich rozwiązań technologicznych udało się zminimalizować zapotrzebowanie na energię. Wynosi ono poniżej 15 kWh/(m2/rok) – jest więc osiem razy mniejsze niż w standardowych domach, które rocznie zużywają nawet 120 kWh/(m2/rok). Mowa w tym przypadku o zapotrzebowaniu na energię pierwotną, która potrzebna jest do ogrzewania, uruchomienia urządzeń domowych czy przygotowania ciepłej wody użytkowej. Poza tym domy pasywne są budowane z myślą o odzyskiwaniu maksymalnej ilości energii, która pochodzi z natury np. światła dziennego.

Domem pasywnym nazywa się takie obiekty, które są wznoszone i wykańczane, tak aby ograniczać ich zapotrzebowanie energetyczne. Muszą być świetnie zaizolowane termicznie, niemal w 100% szczelne. Minimalizowana jest wtedy ucieczka ciepła wytworzonego w budynku. Zazwyczaj za budowę domu pasywnego trzeba na starcie zapłacić nieco więcej, ale w praktyce te nakłady finansowe szybko się zwracają. Trzeba mieć tutaj na uwadze np. rosnące koszty produkcji energii elektrycznej.

Czy pojęcia dom pasywny i dom energooszczędny oznaczają to samo? Domy pasywne są domami energooszczędnymi, ale o zaostrzonych parametrach zużycia energii. W domach pasywnych, jak już wspomniano, roczne zapotrzebowanie energetyczne nie powinno przekraczać  15kWh/m2. W domach energooszczędnych jest to np. 40kWh/m2. Co ciekawe, od roku 2021 wszystkie domy w Polsce powinny być budowane właśnie w technologii energooszczędnej.

Budowa domu pasywnego

Budynek, aby uzyskać parametry domu pasywnego, musi cechować się niskim współczynnikiem przenikania ciepła. Zewnętrzna skorupa obiektu nie może więc przepuszczać powietrza. W domach pasywnych warstwa termoizolacyjna często osiąga 30 cm. To dwa razy więcej niż w standardowych budynkach. Ściany budowane są tutaj często w technologii nawet trzywarstwowej. Niezwykle istotna jest izolacja od strony podłoża. Często stosuje się tutaj nie klasyczne fundamenty, ale płytę żelbetową. Także i okna muszą cechować się niskimi stratami ciepła.

W przypadku budownictwa pasywnego stosowane są różnorodne technologie. Nie ma znaczenia to, czy budynek będzie murowany, czy drewniany – trzeba zawsze skupić się na jakości wykorzystywanych materiałów i stawiać na rozwiązania technologiczne gwarantujące idealną szczelność oraz izolacyjność. Niezwykle ważny jest maksymalny zysk energetyczny i maksymalne ograniczenie strat ciepła. Energia pozyskiwana jest ze słońca i nie można pozwolić na to, aby ciepło uciekało na zewnątrz.

W przypadku technologii pasywnej można zredukować koszty użytkowania i eksploatacji budynku do 80%. Domy pasywne wpisują się w trendy budownictwa ekologicznego oraz technologii przyjaznych dla środowiska naturalnego. W Polsce jednak wciąż cena domu pasywnego jest wysoka. To inwestycja, która w przypadku odpowiedniego zaplanowania i wykonania, po jakimś czasie się zwraca. Sporo zależy tutaj od wielkości budynku czy zastosowanych w środku rozwiązań pasywnych.

Koszty budowy domów pasywnych są dość mocno zróżnicowane. Niekiedy mówi się, że stanowią od 8 do 15% dodatkowych kosztów budowy. Jednak w Polsce może być to o wiele większe zwiększenie kosztów inwestycji. W naszym kraju jest bowiem dość chłodno. Dlatego domy pasywne w Polsce potrzebują więcej energii, lepszego ocieplenia i wydajniejszych instalacji niż podobne obiekty np. w Niemczech. Wyższa jest cena projektu i sam koszt wzniesienia budynku.

Charakterystyka domu pasywnego

Domy pasywne są tak zaprojektowane pod kątem układu pomieszczeń, że możliwe jest osiągnięcie pasywnych zysków solarnych. Mowa w tym przypadku o ogrzaniu dziennych pomieszczeń światłem słonecznym. Dlatego wszystkie pomieszczenia przeznaczone do użytku dziennego np. salon czy kuchnia są zorientowane na południe. Tam ekspozycja na światło słoneczne w ciągu doby jest największa. Zyski solarne mają być jak największe – ważne są więc spore rozmiarowo przeszklenia.

W domach pasywnych bardzo często spotkać się można z tzw. oknami połaciowymi. Zajmują one całą ścianę południową obiektu. Z kolei od strony północnej unika się raczej projektowania jakichkolwiek okien – bo tam straty ciepła są zdecydowanie największe. W idealnych domach pasywnych na ścianie północnej nie ma okien lub są one bardzo małe. Mogą być to np. świetliki o bardzo dużej szczelności. Po tej stronie domu pasywnego umieszczane są pomieszczenia gospodarcze, garaż czy sypialnie, o ile te ostatnie rzeczywiście służą jedynie do snu.

W domach pasywnych często stosuje się system nawiewno-wywiewny, który zmniejsza straty energii o kilkadziesiąt procent. Wypada o wiele lepiej niż wentylacja grawitacyjna wykorzystywana w standardowych budynkach. W domach pasywnych wentylacja mechaniczna jest często wspomagana przez gruntowy wymiennik ciepła. Zimą świeże powietrze jest filtrowane i wstępnie ogrzewane. Potem trafia do rekuperatora, który ciepłem powietrza wywiewanego na zewnątrz ogrzewa świeże powietrze, które trafia do środka. Rekuperator pozwala na odzyskiwanie ciepła z wentylacji. Energia wytworzona jest raz jeszcze wykorzystywana. Ciepło ogrzanego powietrza z budynku jest przekazywane do nowego powietrza z zewnątrz.

W domach pasywnych spora część zapotrzebowania na ciepło zaspokajana jest poprzez ciepło odzyskiwane z promieniowania słonecznego czy ciepło oddawane przez urządzenia działające w domu czy ludzi, którzy w nim mieszkają. Dogrzewanie konieczne jest jedynie w okresach bardzo mroźnych.

Stan surowy otwarty, a stan surowy zamknięty

Stan surowy zamknięty to stan, w którym budynek został zamknięty za pomocą okien i drzwi. Natomiast stan surowy otwarty to stan, w którym budynek został wzniesiony do poziomu zero, czyli posiada ściany, strop, dach i schody, ale nie został zamknięty za pomocą okien i drzwi. Podczas podpisywania umowy z firmą budowlaną ważne jest, aby dokładnie ustalić, co wchodzi w skład poszczególnych etapów realizacji inwestycji i jakie roboty są w nich zawarte. To umożliwi późniejszy odbiór prac i bezproblemowe rozliczenie finansowe. Warto również mieć dobrze przygotowany projekt architektoniczno-budowlany. Bez tego trudno jest myśleć o podjęciu jakichkolwiek decyzji.

Popularność domów pasywnych w Polsce stopniowo rośnie. Wynika to z wielu względów. Jest to rozwiązanie wciąż dość drogie, ale przyjazne dla środowiska naturalnego. Dodatkowo inwestycja po jakimś czasie się zwraca. Domy pasywne są energooszczędne, funkcjonalne i komfortowe w użytkowaniu. Można przypuszczać, że w kolejnych latach zainteresowanie nimi będzie cały czas rosnąć.